ΜΗΝΥΜΑ ΕΠΙ ΤΗ ΕΟΡΤΗ ΤΩΝ ΘΕΟΦΑΝΕΙΩΝ 2021

ΜΗΝΥΜΑ ΕΠΙ ΤΗ ΕΟΡΤΗ ΤΩΝ ΘΕΟΦΑΝΕΙΩΝ 2021

«Με την εορτή των Θεοφανείων ολοκληρώνεται ένας πλούσιος λατρευτικός κύκλος που η αγία Εκκλησία μας ονομάζει ‘’Άγιο Δωδεκαήμερο’’. Η εορτή των Θεοφανείων είναι από τις αρχαιότερες εορτές της Εκκλησίας μας και αναφέρεται στη φανέρωση του μυστηρίου της Αγίας Τριάδος κατά την βάπτιση του Κυρίου μας Ιησού Χριστού στον Ιορδάνη ποταμό. Η μεγάλη αυτή Δεσποτική πανήγυρης σηματοδοτεί την απαρχή του χριστιανικού βαπτίσματος δια του οποίου ο άνθρωπος γίνεται τίμιον μέλος του Παναγίου Σώματος του Χριστού, της Εκκλησίας μας και μετέχει των προνομίων της θείας υιοθεσίας.
Στον Ιορδάνη ποταμό ο Χριστός αγίασε την φύση των υδάτων, ώστε να είναι ‘’αγιασμού δώρον, αμαρτημάτων λυτήριον, νοσημάτων αλεξιτήριον, δαίμοσιν ολέθριον, ταις εναντίαις δυνάμεσιν απρόσιτον’’.
Αγαπητοί μου, στην αρχή της ακολουθίας του Μεγάλου Αγιασμού ψάλουμε το πρώτο Ιδιόμελο Θεοφανείων, που λέγει:
«Φωνὴ Κυρίου ἐπὶ τῶν ὑδάτων βοᾷ λέγουσα· Δεῦτε λάβετε πάντες, Πνεῦμα σοφίας, Πνεῦμα συνέσεως, Πνεῦμα φόβου Θε¬οῦ, τοῦ ἐπιφανέντος Χριστοῦ.» Δηλα¬δή η φωνή του Ανάρχου Πατρός και Παντοκράτορος καθώς επιφέρεται πάνω από τα ύδατα φωνάζει λέγοντας, ελάτε και πάρτε όλοι Πνεύμα σοφίας, Πνεύμα συνέσεως, Πνεύμα σεβασμού προς το Θεό, τα οποία χαρίζονται στον άνθρωπο δωρεάν από τον Χριστό, ο οποίος σήμερα φανερώνει στην οικουμένη ποιός πραγ¬ματικά είναι.
Αυτή η διατύπωση σαφώς παραπέμπει στην αρχή της δη¬μιουργίας του κόσμου. Διαβάζουμε στους πρώτους στίχους του βιβλίου της Γενέσεως: «Ἐν ἀρχῇ ἐποίησεν ὁ Θεὸς τὸν οὐρανὸν καὶ τὴν γῆν. ἡ δὲ γῆ ἦν ἀόρατος καὶ ἀκατασκεύαστος, καὶ σκότος ἐπάνω τῆς ἀβύσσου, καὶ πνεῦμα Θεοῦ ἐπεφέρετο ἐπάνω τοῦ ὕδατος.» (Γεν. α΄, 1-2). Δηλαδή, στην αρχή ο απειροτέλειος Θεός δημιούργησε κυριαρχικά τον ουρανό και τη γη. Η δε γη ήταν αδιαμόρφωτη και απρόσφορη για το ζωικό και φυτικό κό¬σμο. Και σκοτάδι απλωνόταν πάνω από τα ύδατα. Το Ζωοποιό όμως και Πανάγιο Πνεύμα επιφερόταν πάνω από τα ύδατα και περιέβαλε τη Δημιουργία.
Γιατί αυτός ο παραλληλισμός; Γιατί την ημέρα της Θείας Επιφανείας, της φανέρωσης δηλαδή για πρώτη φορά του Μυ¬στηρίου της Αγίας Τριάδος στον κόσμο γίνεται αυτή η αναφορά στην αρχή του κόσμου; Στο σημείο μηδέν της δημιουργίας και την απαρχή της υπάρξεως «ὁρατῶν τε πἀντων καί ἀοράτων»;
Η Αγία μας Εκκλησία θέλει να μας υπενθυμίσει πόσο παρά το πλήθος της Θείας αγάπης, εμείς αστοχήσαμε και πικράναμε τον Άγιο Θεό. Κι όμως, αυτός δεν μας παρατά. Δεν μας αποστρέφεται, ούτε μας αφήνει στην τύχη μας. Στέλνει το Μονογενή Υιό του για να μας αποκαλύψει την αλήθεια, να δημιουργήσει τις προϋποθέσεις της σωτηρίας μας και να ξανακάνει το Θεό Πατέ¬ρα μας.
Στην εορτή των Θεοφανείων ο Χριστός μας προσέρχεται στον Ιορδάνη για να βαπτιστεί και να ξεκινήσει τη δημόσια δράση Του, η Εκκλησία απευθύνει μια δημόσια πρόσκληση. Μας λέει ότι και πάλι «Πνεῦμα Θεοῦ ἐπί τῶν ὑδάτων». Την προηγούμενη φορά πού το Πνεύμα το Άγιο ενήργησε στη δημιουργία μας, δεν προσέ¬ξαμε και επιτύχαμε. Αυτή τη φορά μαρτυρά το πρόσωπο πού έρχεται για τη σωτηρία μας. Γι’ αυτό και πρέπει να προσλάβουμε σοφία και σύνεση ώστε να ανταποκριθούμε σε αυτό το κάλεσμα από τον Άγιο Τριαδικό Θεό, χωρίς αποτυχίες και αυτοκαταστροφικές αρνήσεις.

Επίσης στην ευχή του Μεγάλου Αγιασμού, ο ιερέας διαβάζει: «ὁμολογοῦμεν τήν χάριν, κηρύττομεν τόν ἔλεον, οὐ κρύπτωμεν τήν εὐεργεσίαν»
Με αυτά τα λόγια της ευχής καθαγιασμού του ύδατος του Μεγάλου Αγιασμού, η Εκκλησία μας διατρανώνει σήμερα την ευγνωμοσύνη της στον Σωτήρα Χριστό, ο Οποίος με το Βάπτισμά Του εγκαινίασε την επί γης δημόσια δράση Του για την σωτηρία μας, φτάνοντας μέχρι τον σταυρικό θάνατο, την Ανάσταση και την Ανάληψή Του, εν αναμονή και της δευτέρας και ενδόξου πάλιν παρουσίας Του.
Ξεχειλίζει η ευγνωμοσύνη μας σήμερα στον Χριστό, γιατί συνεχίζει να μας ευεργετεί πολλαπλώς μέσα από την Εκκλησία Του. Η Εκκλησία διαμέσου της Ιεροσύνης διαχειρίζεται την χάρη και το έλεός Του, για την ωφέλεια και την σωτηρία των ανθρώπων. Αυτό φανερώνει το σπουδαίο έργο, πού επιτελούν οι Ιερείς μέσα στον κόσμο, καθώς διαχειρίζονται την χάρη και το έλεος, που τους εμπιστεύθηκε ὁ Χριστός. Ὁ Χριστός διά της Ιεροσύνης Του ενισχύει τους πιστούς Του στις δυσκολίες της ζωής, θεραπεύει τις ψυχές και τα σώματά τους, παρέχει την δυνατότητα μετοχής στην Θεότητα μέσα από την θεία Κοινωνία και τους αξιώνει να πορεύονται τον δρόμον της ζωής τους μέσα και κάτω από την χάρη και το έλεός Του. Ο Χριστός, όπως τότε με το βάπτισμά Του στον Ιορδάνη, έτσι και σήμερα διά του Ιερέως αγιάζει την κτίση και την ύλη. Το νερό, διά της ιερατικής ευλογίας γίνεται Αγιασμός, για να αντλήσουμε με ευφροσύνη, όπως λέει ὁ Προφήτης Ησαΐας και να αγιάσουμε ολόκληρη τη ζωή μας, ώστε να έχουμε εύκαιρη βοήθεια μέσα από ένα χειροπιαστό σημείο της θείας Χάρης και του ελέους του Θεού, για την ωφέλεια και τη σωτηρία μας.
Αυτό είναι το κύριο έργο των Ιερέων. Δεν είναι απλώς ένα σπουδαίο έργο, αλλά είναι ένα έργο μοναδικό. Ο Ιερέας παρά την αναξιότητα του, αξιώνεται από τον Χριστό να συνεχίζει το έργο της σωτηρίας στον κόσμο, με την συνδρομή της Θείας Χάρης, η οποία θεραπεύει τα ασθενή και συμπληρώνει όσα λείπουν, ώστε να διασφαλίζεται η έκβαση της σωτηρίας του ανθρώπου και κανείς να μην αμφισβητεί ἤ να αμφιβάλει γι’ αυτό. Ο κόσμος χωρίς την Ιεροσύνη του Χριστού θα ήταν πνευματικά νεκρός. Οι άνθρωποι θα καταντούσαν δέσμιοι του διαβόλου μέσα από την αμαρτία, χωρίς να μπορούν να ελευθερωθούν από αυτήν.
Αυτή η προσφορά του Ιερέως δεν αντισταθμίζεται με κανένα μισθό!
Το έργο του Ιερέως αξίζει όσο η ανθρώπινη ζωή και πολύ περισσότερο μάλιστα, αφού γι’ αυτό το έργο θυσιάσθηκε ο Θεάνθρωπος Κύριός μας άπαξ διά παντός επί του Σταυρού, καθαρίζοντας με το αίμα Του την ανθρώπινη φύση από την αμαρτία ἤ όπως πολύ όμορφα το λέει ο Απόστολος Παύλος «ἐξάλειψε τό χειρόγραφο τῶν ἁμαρτιῶν μας καρφώνοντάς το στόν Σταυρό» (Βλ. Κολ. β 14).
Τελειώνοντας λέγω ότι και εκτός της κύριας ονομασίας της εορτής, ο κόσμος γνωρίζει την Βάπτιση του Κυρίου μας ως εορτή των Θεοφανείων ή των Φώτων. Το γνωστό σε όλους μας απολυτίκιο της Εορτής περιγράφει ακριβώς και δικαιολογεί τις δύο αυτές ονομασίες.
Απολυτίκιο των Θεοφανείων
Ἐν Ἰορδάνῃ βαπτιζομένου σου Κύριε, ἡ τῆς Τριάδος ἐφανερώθη προσκύνησις· τοῦ γάρ Γεννήτορος ἡ φωνή προσεμαρτύρει σοι, ἀγαπητόν σε Υἱόν ὀνομάζουσα· καί τό Πνεῦμα ἐν εἴδει περιστερᾶς, ἐβεβαίου τοῦ λόγου τό ἀσφαλές. Ὁ ἐπιφανείς Χριστέ ὁ Θεός, καί τόν κόσμον φωτίσας δόξα σοι: Δηλαδή, «Όταν βαπτιζόσουν στον Ιορδάνη, Κύριε, φανερώθηκε η προσκύνηση της Τριάδας, η φωνή του Πατέρα το επικύρωνε, καθώς σε ονόμαζε Υιό αγαπητό. Και το Πνεύμα με μορφή περιστεριού βεβαίωνε την αλήθεια του Λόγου. Δόξα σε Εσένα, Χριστέ Θεέ, που φανερώθηκες και φώτισες τον κόσμο» ( «Εν Ιορδάνη βαπτιζομένου σου, Κύριε…»).

Άρα, λοιπόν, ονομάζεται Θεοφάνεια επειδή η Αγία Τριάδα γίνεται αντιληπτή από τον άνθρωπο με τα αισθητήρια όργανά του, δηλ. με τα μάτια και τα αυτιά του. Και ονομάζεται Φώτα επειδή, όπως λέει στο τέλος το απολυτίκιο της εορτής, ήλθε ο Χριστός για να φωτίσει τον κόσμο, μπολιάζοντάς τον και πνευματικά δια του Βαπτίσματος και του Χρίσματος. Την παραμονή των Θεοφανείων, την νύκτα γίνονταν οι βαπτίσεις των Κατηχουμένων χριστιανών έτσι ώστε την επομένη ημέρα των Θεοφανείων οι νεοφώτιστοι να κοινωνήσουν. Πηγαίνοντας προς το Βαπτιστήριο, κρατούσαν στα χέρια τους λαμπάδες συμβολίζοντας τον φωτισμό της ψυχής. Εξ αιτίας όλων αυτών των λαμπάδων και του φωτός η εορτή ονομάσθηκε και Φώτα.

Έτσι γνωρίζουμε όλοι μας το ιστορικό γεγονός της Βαπτίσεως έτσι όπως το περιγράφει ο Ευαγγελιστής Ματθαίος στο 3ο κεφάλαιο του Ευαγγελίου του (στιχ. 13-17). Και ο Χριστός βαπτίσθηκε για τους εξής λόγους, όπως μας τους παραθέτει ο Άγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός:

1. Για να καθαρίσει από την αμαρτία το ανθρώπινο σώμα ολόκληρης της ανθρωπότητας αλλά και του καθενός μας προσωπικά.
2. Για να συντρίψει τα κεφάλια των δρακόντων που έμεναν στο νερό, όπως πίστευαν οι αρχαίοι πολιτισμοί.
3. Για να πνίξει στο νερό πάθη και αδυναμίες, επειδή οι Εβραίοι πίστευαν στην καταστρεπτική ιδιότητα του νερού.
4. Για να αγιάσει και να ευλογήσει τον Ιωάννη τον Πρόδρομο και Βαπτιστή.
5. Για να εκπληρώσει τον εβραϊκό Νόμο που όριζε ότι ο Μεσσίας έπρεπε να αρχίσει την δημόσια δράση του με βάπτισμα.
6. Για να αποκαλύψει στους ανθρώπους το μυστήριο της Αγίας Τριάδος.
7. Για να εισαγάγει στην Εκκλησία τον τύπο του Βαπτίσματος.
   Σήμερα λοιπόν, πού εορτάζουμε την φανέρωση του Θεού στον κόσμο για τη σωτηρία μας, ας μείνουμε μακριά από τις θρασείες και αυθάδεις φωνές, πού υποτιμούν την Ιεροσύνη και την εργώδη προσφορά του Ιερέως στην κοινωνία μας.
   Ας γνωρίζουμε, ότι η Εκκλησία με την Ιεροσύνη του Χριστού προασπίζει το ιερό τρίπτυχο του Έθνους μας: Πατρίδα, Θρησκεία, Οικογένεια, ώστε με την χάρη και το έλεος του Θεού να μην ξεριζωθεί ο ιστός και τα θεμέλια του κοινωνικού συνόλου του Ορθοδόξου Γένους μας.
   Ιδιαίτερα φέτος που είναι τα 200 χρόνια από την επανάσταση του 1821 και την απελευθέρωση μας από τον τουρκικό ζυγό, ας διαχωρίσουμε τη θέση μας από την βλάσφημη πρόθεση να εξορισθεί ο Χριστός από το σύγχρονο κοινωνικό γίγνεσθαι. Είναι θλιβερό να ακούγονται τέτοιες φωνές στην Πατρίδα μας, από την στιγμή μάλιστα, πού είναι ιστορικά αποδεδειγμένο, ότι ο Ελληνισμός διαφυλάχθηκε στο πέρασμα των αιώνων μέσα στην Εκκλησία. Διότι το Έθνος μας διατηρήθηκε Ελληνικό και Ορθόδοξο με την θυσιαστική διακονία του ιερού κλήρου, ιδιαιτέρως μάλιστα στα 400 χρόνια της τουρκικής δουλείας.
   Ας προσευχηθούμε να μας χαρίζει ο Άγιος Θεός σοφία και σύνεση, καθώς και σεβασμό προς τον Πλάστη και Δημιουργό μας, και συνάμα Σωτήρα του γένους των ανθρώπων, ώστε αυτή τη φορά με τις επιλογές μας να μην αστοχήσουμε, αλλά να επιτύχουμε τον Αγιασμό μας και τη Θείωση.

Και τέλος το βαθύτερο νόημα της Δεσποτικής εορτής των Θεοφανείων φανερώνεται σε εκείνους που θα καθαρίσουν με την χάρη του Θεού και τον προσωπικό τους αγώνα τις αισθήσεις τους, ώστε να γίνουν δεκτικοί του θείου φωτισμού και αγιασμού. Σε εκείνους που θα προσεγγίσουν το μεγάλο μυστήριο της σωτηρίας βιωματικά, με οδηγό την πίστη. Τότε θα δουν με έκπληξη και δέος ότι τα θεία γεγονότα που σήμερα τιμά και εορτάζει η Εκκλησία μας είναι τόσο κοντά μας και έχουν να δώσουν ένα μήνυμα σύγχρονο και επίκαιρο, μήνυμα ζωής, αγιασμού και ελπίδος».